طراحی استخر یکی از موضوعات مهم در معماری است که چه برای کاربری شخصی باشد یا برای کاربری تجاری، باید به‌صورت اصولی انجام گیرد.

آب‌تنی در استخر در ظهر گرم تابستان یا شنا کردن در استخر آب گرم در چله زمستان می‌تواند، خستگی یک روز کاری را از تن هرکسی به‌در برد. اگر مدیر مجموعه آبی هستید باید بدانید، طراحی اصولی استخر می‌تواند، برای مشتریانتان تجربه‌ای خوب از آب‌تنی در مجموعه شما رقم زند.

چنانچه قصد شما از طراحی و ساخت استخر برای استفاده شخصی خود و اعضای خانواده‌تان است، باید نسبت به تمام اصول فنی، نگه‌داری و هزینه‌های اولیه و جانبی این پروژه آگاهی نسبی داشته باشید. در این مقاله قصد داریم به نکات مهمی درباره طراحی استخر بپردازیم که به شما در تصمیم‌گیری بهتر پیرامون این پروژه کمک می‌کند.

 

نکات مهم پیش از طراحی استخر

طراحی استخر، بسته به نوع، اندازه، مواد مصرفی و پیاده‌سازی اجزاء زیبایی‌شناختی، پروژه‌ای سنگین محسوب می‌شود. البته باید درنظر داشت، طراحی استخرهای شخصی و استخرهای عمومی در جنبه‌های مختلف بایک‌دیگر تفاوت دارند. با این حال باید پیش از طراحی به نکاتی مهمی توجه داشته باشید.

طراحی استخر

از قوانین مربوط به زمین آگاه باشید

در تمام کشورها قوانینی وجود دارد که ناظر بر محدودیت‌های استفاده از زمین‌ است. پیش از اقدام به طراحی استخر اطمینان یابید که در منطقه موردنظر شما پیاده‌سازی استخر مجاز است.

نهادهای اعطای مجوز ساخت، بسته به اینکه استخر خصوصی باشد یا عمومی متفاوت هستند. معمولاً برای استخرهای شخصی نهاد صالح اعطای مجوز، شهرداری‌های هر منطقه هستند و برای اخذ مجوز ساخت استخر عمومی باید به نهادهای مربوط به سازمان تربیت‌بدنی مراجعه کرد.

 

نوع استخر موردنظر خود را مشخص کنید

پیش از طراحی استخر مشخص کنید که قصد دارید، استخرتان وینیل باشد، فایبرگلاس یا بتنی. هریک از این انواع مزایا و معایبی دارند که قبل از اقدام به طراحی باید، آن‌ها را بررسی کنید. به‌این منظور می‌توانید، از متخصصین ساخت استخر کمک بگیرید.

چنانچه می‌خواهید برای استفاده شخصی یک استخر بزرگ با هزینه اولیه پایین داشته باشید، وینیل برای شما مناسب‌تر است. استخرهای وینیل گزینه ارزانی به‌شمار می‌آیند، ولی باید بدانید که عمر سلامتی و ماندگاری این استخرها نیز کوتاه‌تر است. ممکن است لازم باشد، هر ۵ تا ۹ سال مجدداً آن را عایق‌کاری کنید.

نصب و پیاده‌سازی استخرهای فایبرگلاس در زمان کوتاهی انجام می‌شود و در طولانی مدت مجبور به صرف هزینه‌های زیاد جهت نگه‌داری این نوع استخر نیستید. البته هزینه‌های اولیه این نوع استخر درمقایسه با انواع وینیلی بالاتر است. ضمن اینکه امکان تغییر در شکل، سایز یا عمق استخر‌ فایبرگلاس وجود ندارد.

استخرهای بتنی در مقایسه با دو نوع قبلی، گران‌تر هستند. این استخرها به نگه‌داری بیشتری نیاز دارند که این خود هزینه داشتن این استخرها را بالاتر می‌برد. برای مثال باید حداقل یک‌مرتبه در هفته با ابزار مخصوص سطح استخر را از خزه و جلبک پاک کنید. ضمن اینکه پیاده‌سازی و ساخت این استخرها به زمان بیشتری نیاز دارد.

در استخرهای بتنی امکان تغییر شکل وجود دارد و مانند استخرهای فایبرگلاس سازه‌ی ماندگاری دارد. ضمن اینکه برخلاف استخرهای وینیل، نگرانی‌ای از جهت آسیب‌دیدگی استخر با اجسام تیز وجود ندارد؛ اگرچه به ماندگاری پوشش‌ژله‌ای سطح استخرهای فایبرگلاس نیست.

 

به‌دنبال سیستم گردش آب با کیفیت باشید

نکته مهم دیگر در طراحی استخر توجه به سیستم گردش آب است. چه گندزدایی با کلر را انتخاب کنید یا سیستم گندزدایی نمکی، آنچه اهمیت دارد، حفظ تازگی و درخشندگی آب استخر است. درحال حاضر سیستم‌های گردش آب استخر از جهت صرفه‌جویی در انرژی، گرمایش آب و عملکرد خودکار، پیشرفته از قبل شده‌اند. به‌این منظور می‌توانید، با کمک یک تکنسین باتجربه یک سیستم آبی کارآمد برای استخر خود پیدا کنید.

 

نگه‌داری از استخر را درنظر بگیرید

چناچه استخر به‌طور اصولی نگه‌داری شود، به جزو ارزشمندی تبدیل می‌شود که ارزش ملک شما را بالاتر می‌برد. درمقابل عدم ساخت و نگه‌داری اصولی استخر می‌تواند، شما را متحمل هزینه‌های اضافی کند. برای حفظ و نگه‌داری استخر ممکن است لازم باشد، از حضور تکنسین‌های آموزش‌دیده بهره ببرید.

 

در مورد اجزاء زیبایی‌شناختی استخر تصمیم‌گیری کنید

نورپردازی‌های درون و بیرون استخر، تعبیه آب‌نما و سایر اقداماتی که برای زیباتر کردن استخر و محیط اطراف آن انجام می‌گیرند، استخر شما را به محیطی دلنشین و چشم‌نواز تبدیل می‌کند.

 

نکات مهم پیش از طراحی استخر

در عین حال انجام این اقدامات مستلزم صرف هزینه و زمان زیادی است و بودجه اولیه شما را برای ساخت استخر افزایش می‌دهد. از این رو ضروری است، پیش از طراحی استخر این مسئله را نیز درنظر داشته باشید.

 

بودجه خود را معین کنید

با ارزیابی و تصمیم‌گیری در مورد نوع استخر، هزینه‌های نگه‌داری و پیاده‌سازی اجزاء زیبایی‌شناختی می‌توانید، به تصویری روشن از بودجه لازم برای طراحی استخر و ساخت استخر برسید. در این مرحله سعی کنید قیمت‌ها را نیز مقایسه کنید.

 

پیمانکاران مناسب خود را پیدا کنید

ساخت استخر مانند هر پروژه دیگری ممکن است، دربردارنده‌ هزینه‌های پیش‌بینی نشده‌ای باشد. برای تجربه خوب از ساخت استخر و صرف حداقل هزینه برای امور پیش‌بینی‌نشده، پیمانکار یا تیم پیمانکاری قابل اعتماد پیدا کنید.

 

نکات فنی طراحی استخر

استخرها را می‌توان در انواع و اندازه‌های مختلف، برای آب گرم یا سرد طراحی کرد. ضمن اینکه در طراحی استخر باید به هدف استفاده از آن (استفاده شخصی، عمومی، قهرمانی) توجه شود.

مناسب‌ترین نوع ساخت، باید مطابق با شرایط و کارکرد استخر باشد. بنابراین در انتخاب گزینه‌های طراحی استخر در ارتباط با شکل، سایز و عمق آن باید به کاربری آن نیز توجه کرد.

همانطور که گفته شد، استخرها با متریال‌های مختلف پیاده‌سازی می‌شوند:

• بتن آرمه
• سازه پیش‌ساخته با پنل‌های گالوانیزه
• قالب‌بندی با پلی‌استایرن انبساطی
• فایبرگلاس

طراحی استخر بر حسب هدف کاربری آن متفاوت است. انواع اهداف طراحی استخر عبارتند از:

• برای شناگران یا آموزش شنا
• برای شیرجه یا فعالیت‌های زیرآب
• برای تفریح، بازی و آب‌تنی
• برای مقاصد چندکاربری که به‌طور همزمان امکان استفاده از استخر برای فعالیت‌ها یا استفاده‌های مختلف فراهم می‌آورد.
• برای مقاصد درمانی و توان‌بخشی

 

شکل، ابعاد و عمق استخر

در طراحی استخر باتوجه به هدف کاربری، استخرها را در اشکال و ابعاد مختلفی پیاده‌سازی می‌کنند. شاید دانستن این نکته خالی از لطف نباشد که شکل و ابعاد استخرها برای شنای قهرمانی بر اساس قواعد فدراسیون بین‌المللی شنا ساخته می‌شوند. به‌طور کلی گزینه‌های موجود در طراحی شکلی استخر عبارتند از:

• استخر هندسی: مستطیل، مربع، بیضی یا گرد
• پیچیده: استخرهای نامنظم(با فرم آزاد)، کلیه‌ای، استخر رومی و…

 

استخر هندسی گرد

 

در ارتباط با عمق، اولین نکته در طراحی استخر، درنظر گرفتن طول آن است. همچنین باید مشخص کرد که آیا قرار است در استخر از ترامپولین، سکوی شیرجه یا سرسره استفاده شود یا خیر.

• برای تمرین شنا بهتر است، حداقل عمق ۱.۲ متر باشد.
• اگر علاوه بر مقاصد تمرینی و آموزشی قرار است، ترامپولین با ارتفاع یک‌متر از سطح آب تعبیه شود، بهتر است، عمق استخر ۲.۵ متر باشد.
• اگر ارتفاع ترامپولین ۲ تا ۳ متر باشد، توصیه می‌شود، حداقل عمق ۳ متر برای استخر درنظر گرفته شود.

بسته به محیط استخر، شکل عمق آب بر اساس کف استخر چهار نوع مختلف دارد:

• صاف: در این طراحی هر دو سر استخر عمق برابری دارند.
• شیب‌دار: در طراحی استخر شیب‌دار، درجه شیب در یک سر از ۵۰ سانتی‌متر شروع می‌شود و در سر دیگر تا عمق دلخواه ادامه پیدا می‌کند.
• قاشقی: در این طراحی ابتدا کف استخر شیب‌دار است و سپس یک فرورفتگی شبیه به قاشق در آن ایجاد می‌شود. این امر برای تضمین حداکثر عمق در قسمت‌هایی است که برای شیرجه درنظر گرفته می‌شود.
• استخر U شکل: عمیق‌ترین قسمت در طراحی استخر به این سبک، قسمت مرکزی آن است.

 

شکل عمق آب بر اساس کف استخر

 

طراحی استخر و سیستم‌های تصفیه و تنظیم‌کننده آب

هنگام پروژه طراحی استخر، باید به مواردی نظیر سیستم‌های فیلتراسیون و خالص‌سازی آب، همراه با سیستم چرخش و مخزن متعادل‌کننده آب توجه کرد.

 

سیستم چرخش آب

آب استخر می‌تواند از دیواره‌ها یا کف به مخزن وارد شود و همگن‌سازی شود.

 

سیستم فیلتراسیون آب

در طراحی استخر می‌توان به دو سیستم فیلتراسیون آب اشاره کرد

 

• سیستم اسکیمر: بیشتر اسکیمر‌ها در انواع استخرهای داخل زمینی، در قسمت‌های بالای استخر، جایی که مکنده‌ها ذرات فیزیکی و مواد زائد را به دام می‌اندازد، تعبیه می‌شوند. اغلب اسکیمر‌ها در قسمت عرشه استخر، نزدیک به سطح آب قرار دارند و به پاکیزگی آب کمک می‌کنند.

 

این سیستم فیلتراسیون برای به‌دام انداختن اجسام شناور نظیر برگ‌ها و گیاهان، حشرات مرده، خس‌وخاشاک و چربی پیش از آنکه به اعماق استخر راه‌یابند، تعبیه می‌شود.

 

• سیستم سرریز آب: در این سیستم، آب استخر از لبه مخزن و کف‌شور به کانال‌ تعبیه شده اطراف استخر سرریز و در مخزن تنظیم‌کننده آب جمع‌آوری می‌شود. این سیستم فیلتراسیون با گردش آب در سراسر سطح استخر ناخالصی‌‌های موجود در آن را به‌دام می‌اندازد.

این سیستم گزینه‌ای مناسب برای پروژه‌های شخصی است. درعین حال هزینه تهیه و تعبیه آن گران‌تر است و نگه‌داری از آن نیز در فضاهای باز دشوارتر است.

 

مخزن تنظیم‌کننده آب

این مخزن آب سطح استخر را می‌گیرد و با هدایت آن به سیستم‌های فیلتراسیون، سطح آب را بدون تغییر نگه می‌دارد.

 

طراحی استخر از منظر زیبایی‌شناختی

در کنار اصول فنی، بنیادین و ساختاری طراحی استخر، باید به ابعاد زیبایی‌شناختی آن نیز توجه داشت. از این منظر می‌توان با طراحی و تعبیه اصولی اجزائی مانند کاشی‌ها و سنگ‌، عرشه و پاسیو، آب‌نما، ورودی ساحل، نصب سرسره، ایجاد محوطه اسپا و فضای سبز(برای استخرهای روباز) زیبایی آن را چند برابر کرد.

زیباسازی بسته به اینکه استخر روباز باشد یا محصور، گزینه‌های مختلفی پیش‌روی مشتری می‌گذارد. باید توجه داشت، امکان طراحی استخر متناسب با اصول زیبایی در انواع روباز فراهم‌تر است.

از طرف دیگر، زیباسازی استخر بسته به کاربری و هدف آن نیز متفاوت است. قطعاً در استخرهای شخصی دست مشتری برای پیاده‌سازی انواع اجزاء زیبایی‌شناختی متناسب با سلیقه و بودجه او بازتر است. در عین‌حال در استخرهای عمومی، قهرمانی و درمانی، پیاده کردن ایده‌های زیباسازی محدودتر است.

 

نکات مهم مربوط به کاشی و سنگ‌ریزه استخر

کاشی‌کاری معمولاً بر اساس میزان استفاده از استخر، سلیقه، بودجه و هدف کاربری استخر متفاوت است. در استخرهای عمومی که استفاده از استخرها سنگین‌تر است باید علاوه بر معیارهای زیبایی به کیفیت و جنس کاشی‌ها نیز توجه زیادی داشت. در عین‌حال در استخرهای شخصی ضمن توجه به کیفیت، می‌توان بهترین نوع کاشی را متناسب با سلیقه و ترکیب رنگ آن با محیط اطراف انتخاب کرد.

 

انتخاب کاشی باکیفیت

توجه صرف به زیبایی کاشی برای انتخاب بهترین نوع آن کافی نیست، بلکه باید به کیفیت آن نیز توجه کنید تا پس از مدتی از جای خود کنده نشود. در غیر این‌صورت تعمیر کاشی‌‌های بی‌کیفیت هزینه‌های گزافی بر دوش شما می‌گذارد. مثلاً مجبور می‌شوید، برای تعمیر آن‌ها استخر را خالی و پس از تعمیر مجدداً آن را پر کنید و در آخر از صفرهای مقابل مبلغ قبض آب خود دچار شوک شوید.

 

از کاشی‌های باکیفیت در طراحی و ساخت استخر استفاده کنید.

توجه به جنس کاشی (سیلیکون، پلیمر یا ترموپلیمر)

اگرچه انتخاب جنس کاشی به سلیقه و بودجه شما بستگی دارد، ولی ذکر چند نکته شما را در انتخاب بهترین نوع آن یاری می‌کند. کاشی سیلیکونی در صنعت مد استخر انتخابی قدیمی و تاریخ گذشته محسوب می‌شود.

پلیمر اگرچه ممکن است انتخاب شما باشد، اما نصب ترموپلیمر آسان‌تر است و هنگام نصب، احتمال سست شدن و افتادن آن کمتر از نوع پلیمری است.

 

مدل و طراحی و رنگ کاشی استخر

پیش از اقدام به انتخاب کاشی استخر می‌توانید، انواع سبک‌ها و طرح‌ها را در اینترنت جست‌وجو کنید و سپس مدلی را که به سلیقه شما نزدیک‌تر است، انتخاب کنید. این مدل‌ها الهام بخش شما در انتخاب بهترین سبک کاشی متناسب با سلیقه شما هستند. موارد زیر را هنگام انتخاب مدل کاشی در نظر بگیرید:

• هر کاشی متناسب با رنگ آن بازتاب متفاوتی از رنگ در آب ایحاد می‌کند. دوست دارید بازتاب رنگ کاشی در آب، چه رنگی باشد؟
• رنگ سنگ سکو چه رنگی باشد؟
• آیا قرار است در استخر دیوار تزئینی (دیوار نمایش) داشته باشید؟

به یاد داشته باشید همه‌چیز هنگام انتخاب کاشی برای طراحی استخر باید ترکیب خوبی در کنار یک‌دیگر ایجاد کنند. کاشی‌هایی را انتخاب کنید که بادوام، ضد لغزش و مقاوم در برابر اشعه فرابنفش باشند.

در میان انواع کاشی‌های استخر، نوع سرامیکی و شیشه‌ای محبوب‌تر هستند. انواع سرامیکی در رنگ‌ها و طرح‌های متنوع عرضه می‌شوند و کاشی‌های شیشه‌ای نیز در دو نوع شفاف و مات وجود دارند. هنگام انتخاب هر یک از این انواع به ابعاد، مدل لبه‌های کاشی و فضای شکاف بین کاشی‌ها دقت کنید.

صرفنظر از سلیقه شما، یک‌سری اصول کلی هنگام انتخاب رنگ کاشی استخر وجود دارد. کاشی‌های روشن در بازتاب نور خورشید رنگ آبی روشن به آب استخر می‌بخشند. ضمن اینکه اینکه در نظر افراد اندازه استخر را بزرگ‌تر از ابعاد واقعی آن جلوه می‌دهد.

در مقابل، کاشی‌های تیره، فضای استخر شما را اسرارآمیزتر، آینه‌ای و مرموز جلوه می‌دهد. به عنوان مثال کاشی سبز تیره(مثل کاشی مارمارا) برای فضای مدرن استخرهای بیرونی بسیار مناسب است. انتخاب موزاییک‌های تیره و شب‌نما می‌تواند، در هنگام تاریکی محیط استخر، آنجا را به مکانی رؤیایی تبدیل کند

اگر قصد دارید در طراحی استخر خود از سنگ‌ریزه یا قلوه سنگ(سنگ رودخانه) استفاده کنید، باید به نکات مهمی توجه داشته باشید. بخشی از سنگ‌ریزه‌ها هنگام نصب لق می‌شوند. افتادن و لق شدن این سنگ‌ها در طول زمان امری طبیعی است. در عین حال می‌توانند، انتخابی بادوام و ماندگار محسوب شوند.

به یاد داشته باشید سنگ‌ریز‌ه‌ها بافت به‌خصوصی دارند که ممکن است، برای همه افراد خوشایند نباشد. بنابراین پیش از خرید به بافت سنگ‌ها توجه کنید. علت زمختی قلوه‌سنگ‌ها به‌دلیل سایز و جنس آن‌ها است. بنابراین سعی کنید، سنگ‌های کوچک‌تر را انتخاب کنید.

 

مزایای استفاده از قلوه‌سنگ و سنگ‌ریزه در طراحی استخر

• ضدلغزش، مقاوم و مطمئن
• مقاوم در برابر لکه
• سهولت در تمیز کردن، زیرا سطح آن‌ها ضد لغزش است

 

معایب استفاده از قلوه‌سنگ و سنگ‌ریزه در طراحی استخر

• قیمت بالاتر در مقایسه با متریال‌های دیگر
• القا حس زبری و زمختی در صورت عدم نصب اصولی
• احتمال آسیب هنگام قرار گرفتن در معرض کلسیم یا مواد معدنی.

 

اهمیت چراغ در طراحی استخر

نصب چراغ در طراحی استخر علاوه بر مزیت زیبایی‌شناسی در بالا بردن ایمنی فضای استخر شما نیز مؤثر است. این مزایا به‌ویژه در استخرهای شخصی و روباز مشهودترند. برخی از مزایای نصب چراغ عبارتند از:

• افزایش ایمنی محوطه استخر به دلیل افزایش امکان دید بیشتر در شب.(چنانچه کودک یا حیوان خانگی دارید توجه به این مسئله ضروری است.)
• افزایش زمان استفاده از استخر حتی تا ساعات پایانی شب و سحرگاه
• بخشیدن فضایی اسرارآمیز و شورانگیز به محوطه استخر
• زیباتر شدن محوطه استخر با انعکاس نور چراغ‌ها در آب
• ایجاد تأثیر مثبت در روحیه افراد بسته به رنگ چراغ‌ها

 

انواع چراغ‌ها

به مدد پیشرفت در زمینه فناوری‌های مربوط به صنایع روشنایی درحال حاضر انواعی از انتخاب‌ها پیش روی شما در طراحی استخر قرار دارد. البته بحث مصرف انرژی و هزینه‌های ناشی از استفاده از این چراغ‌ها همواره برای صاحبان استخر یا مدیران مجموعه‌های آبی مسئله‌ای مهم بوده است. به‌طور کلی برای نورپردازی استخر خود دو انتخاب پیش رو دارید: چراغ‌های هالوژنی و چراغ‌های LED .

 

انواع چراغ‌های مناسب برای استخر

 

چراغ‌های هالوژنی

با عرضه این چراغ‌ها، استفاده از لامپ‌های حبابی که ابزار استاندارد روشنایی استخر بودند، کنار گذاشته شدند. چراغ‌های هالوژنی در مقایسه با لامپ‌های حبابی، کم‌مصرف‌تر، ماندگارترند و دوست‌دار محیط‌زیست هستند.

در کنار ویژگی‌های مثبت این ابزار روشنایی، چراغ‌های هالوژنی گران‌تر هستند و در مقایسه با لامپ‌های فلئورسنت دو برابر هزینه‌بردار هستند. اگرچه این چراغ‌ها در مقایسه با لامپ‌های حبابی طول‌عمر بیشتری دارند، اما میانگین طول عمر چراغ‌های هالوژنی بین ۲۰۰۰ تا ۴۰۰۰ ساعت است و باید به‌طور منظم تعویض شوند. همین‌ دلایل موجب شده است که چراغ‌های هالوژنی برای نورپردازی استخر کمتر مورد استقبال قرار گیرند.

 

لامپ‌های LED

این انتخاب در طراحی استخرهای شخصی بیشتر مرسوم است. این لامپ‌ها بسیار مقرون‌به‌صرفه‌تر هستند و طول عمر بالاتری در مقایسه با لامپ‌های فلوئورسنت و CFL دارند. این چراغ‌ها در مقایسه با یک لامپ هالوژنی همان میزان روشنایی را ایجاد می‌کنند. استفاده از لامپ‌های LED می‌توانند، به شما یا کسانی که از استخر شما استفاده می‌کنند، انرژی مضاعفی دهد. نصب چراغ‌های LED به تعداد کافی حتی یک استخر عمیق و بزرگ را غرق در رنگ و نورافشانی می‌کند.

 

سیستم گرمایشی

برای طراحی استخر قطعاً سیستم گرمایشی کارآمد یکی از مهم‌ترین نکاتی است که باید به آن توجه کنید. افزودن هیتر(heater) گزینه‌ای است که باید به‌ نکات مهمی در ارتباط با آن توجه داشت. هیترها انواع متفاوتی دارند که با توجه به میزان استفاده از استخر، بودجه و نوع استخر(شخصی یا عمومی) باید نوع مناسب خود را انتخاب کنید. سه نوع مهم هیترهای استخر عبارتند از: هیترهای خورشیدی، گاز طبیعی یا پروپان، هیترهای پمپ الکتریکی.

 

هیترهای خورشیدی

در این سیستم گرمایشی آب استخر با گردش در پنل‌های خورشیدی گرم می‌شود. پنل‌های گرمایشی خورشیدی گرما و انرژی را از خورشید جذب می‌کنند و سپس از طریق سیستم گردش، گرما و انرژی را به آب منتقل می‌کنند.